Vluchtverkenning (intakegesprek met het kernteam)
Vragenlijst
Om het intakegesprek doelgericht te laten verlopen bezorgt de nascholer de school vóóraf een vragenlijst die peilt naar de beginsituatie en de motivatie van het schoolteam. De nascholer nodigt de school uit om de lijst vóór het gesprek terug te bezorgen.
Documentanalyse:
De school wordt uitgenodigd om haar Zorg- en GOK-planning en alle documenten waarin ze aangeeft hoe ze omgaat met moeilijk gedrag te bezorgen aan de nascholer.
Gesprek:
- De nascholer stelt zicht voor en geeft een korte toelichting bij de doelstellingen en de opbouw van het nascholingstraject.
- De vragenlijst wordt overlopen en er worden leervragen uit afgeleid
- De kernteamleden geven aan hoe de school werkt rond moeilijk gedrag en rond relationele opvoeding.
- De samenwerking nascholer / school krijgt een eerste inhoudelijke en organisatorische invulling
- Er wordt een planning opgesteld
Op koers (introductie herstelgericht werken, team)
Mee te brengen door de deelnemers:
- persoonlijk groeiportfolio of groeiboek,
- klasafspraken op papier
- schoolreglement
- concept relationele vorming of sociale vaardigheden
Kennismaking
De nascholer stelt zichzelf en de doelstellingen van het project voor aan de deelnemers aan de hand van een creatieve affiche. De deelnemers worden uitgenodigd om tegen de volgende bijeenkomst in hun portfolio een eigen creatief portret te maken met informatie over zichzelf, hun eigen leervragen en verwachtingen bij het traject. (persoonlijk groeiportfolio of groeiboek)
Werkvorm: presentatie aan de hand van een creatieve affiche
Warm up
De deelnemers bekijken een filmfragment (kleuter en lager) waarin een kind moeilijk gedrag vertoond.
Werkvorm: groepsgesprek bij placemat
Een conflict: Probleem of kans tot leren?
De nascholer licht kort het kader toe rond relationele vorming. Daarin duidt hij 3 ontwikkelingsniveaus (ik, jij, wij) en 5 ontwikkelingsgebieden (werken rond zelfbeeld, gevoelens van jezelf en de ander, inlevingsvermogen, sociale competentie, waarde- en normbesef).
De deelnemers reflecteren per twee op het filmfragment aan de hand van dit kader .
Werkvorm: partnerwerk bij kader relationele vorming, duiding door nascholer
Relationele vorming als basis van herstelgericht werken
De nascholer legt de link tussen relationele vorming en herstelgericht werken.
Hij geeft toelichting bij de visie en de krachtlijnen van herstelgericht werken en gaat in op de kenmerken en het continuüm binnen herstelgericht werken.
Werkvorm: plenum, instructie aan de hand van PowerPoint
Herstelgerichte methodieken
Aan de hand van een aantal geselecteerde methodieken maken de deelnemers kennis met verschillende mogelijkheden om herstelgericht te werken.
De deelnemers krijgen een kijkwijzer om de methodieken te plaatsen binnen relationele vorming en binnen het continuüm van herstelgericht werken.
De geraadpleegde bronnen voor de voorbeelden worden kort toegelicht.
Werkvorm: groepswerk aan de hand van een kijkwijzer en materiaalkaarten.
(Welke methodieken aangeboden worden is afhankelijk van het intakegesprek.
Dit om zo dicht mogelijk bij de schooleigen praktijk te werken en overlap te voorkomen).
De deelnemers lezen de informatie, bespreken de methodieken met elkaar en toetsen ze af op hun bruikbaarheid en effectiviteit. Ze gaan na welke methodiek het best aansluit bij hun context en hoe ze die zouden integreren. Dit stellen ze na het groepswerk in plenum voor aan de collega’s.
Capaciteit van de school
De deelnemers toetsen hun schoolreglement en klasafspraken aan de inzichten rond herstelgericht werken. De deelnemers maken aanduidingen (Wat herkennen we al? + Wat ontbreekt nog en kan bijgestuurd worden? Nadien volgt een uitwisseling in plenum. De nascholer geeft duiding.
Werkvorm: groepswerk per graad, gevolgd door plenum met duiding
Eigen capaciteiten
Toelichting bij de persoonlijke vragenlijst voor lkn. rond de eigen beginsituatie op het vlak van omgaan met moeilijk gedrag, relationele vorming en herstelgericht werken. De nascholer maakt samen met het team afspraken over de opvolging ervan. De opdracht wordt verwerkt in het groeiboek.
Evaluatie sessie
De deelnemers ontvangen een reflectie-etiket bij de sessie. Daarop staan richtvragen: Wat heb ik geleerd? Wat wil ik onthouden? Wat wil ik proberen? Waar heb ik nog werk aan? Op welke vragen wil ik nog antwoord?
Na de individuele reflectie is er tijd voor een moment van warme evaluatie tijdens een afsluitend kringgesprek.
Verdiepende verwerkingsopdracht voor persoonlijk groeiportfolio of groeiboek
- Persoonlijke bevraging rond schoolinterne capaciteiten (PLG- matrix Erik Verbiest, Leerkracht Veerkracht)
- Persoonlijke vragenlijst
Opdracht beleidsplan school
Opdracht voor kernteam: Wat wil je onthouden uit deze bijeenkomst: visie, voorbeelden, aanpak, … en borgen in bouwsteen (Zie schema!)
Routeverkenning (kernteam)
Voortaak
De individuele bevragingen van de leerkrachten zijn verzameld en verwerkt in een overzicht
Terugblik op de voorbije trajectstappen
De nascholer nodigt de kernteamleden uit tot reflectie op de voorbije sessies. De kernteamleden verwoorden wat er bij hen en binnen het team leeft. De nascholer peilt naar de stand van zaken betreffende de bouwstenen die zullen bijdragen tot het beleidsplan van de school. Hij informeert ook naar het gebruik van het persoonlijk groeiportfolio of groeiboek door de teamleden.
Beginsituatieanalyse
De nascholer bekijkt samen met het kernteam de resultaten van de bevraging. Er worden conclusies getrokken die worden omgezet in actiepunten
Projectplanning
Er worden werkpunten gedestilleerd en verwerkt in een actieplan:
- inhoudelijke afstemming,
- planning in de tijd,
- interne opvolging,
- verdere nascholingsnoden,
De nascholer reflecteert en onderzoekt samen met de kernteamleden de mogelijkheden van de modellen en procedures die tijdens de zwermgroep werden toegelicht. (Werken aan beleidsvoerend vermogen.)
De nascholer wijst de weg naar informatiebronnen en naar het SharePoint.
De nascholer gaat na hoe herstelgericht werken kan gelinkt worden aan de basisdocumenten voor de school. (o.a. leerplannen, concepten en ontwikkelingsplannen, pedagogisch project).
Voorbereiding sessie nestwarmte
Inhoudelijke en organisatorische afspraken maken i.v.m.:
Afsluiting sessie
De deelnemers ontvangen een reflectie-etiket bij de sessie. Daarop staan richtvragen: Wat heb ik geleerd? Wat wil ik onthouden? Wat wil ik proberen? Hoe zal ik dit aanpakken bij de collega’s? Waar heb ik nog nood aan?
Werkvorm: Gesprek met het kernteam
Opdracht beleidsplan school
Opdracht voor kernteam: Wat wil je onthouden uit deze bijeenkomst: visie, voorbeelden, aanpak, … : borgen in bouwsteen (Zie schema!)
Nestwarmte (team)
Warm up
De deelnemers stellen in groepjes van 3 à 4 personen hun affiche (opdracht uit sessie ‘Op koers’) aan elkaar voor. Ze stellen elkaar verduidelijkende vragen. Ze leren elkaars sterktes, noden, twijfels, zorgen kennen en reflecteren samen op hoe ze omgaan (en zouden willen omgaan) met kinderen met moeilijk gedrag.
Na de oefening reflecteren de deelnemers op de bruikbaarheid van deze werkvorm op kindniveau. (Is dit een werkvorm die bruikbaar is bij herstelgericht werken?). De kaders uit de voorbije sessie worden hierbij snel opgefrist.
Werkvorm: groepswerk en kringgesprek bij creatieve affiches in groeiportfolio of groeiboek.
Korte terugblik op de individuele bevraging van de teamleden.
De teamleden kregen vooraf de verwerking van de individuele bevragingen.
De kernteamleden of de nascholer (al naar gelang de afspraak) geven toelichting bij de verwerking van de individuele bevragingen. De teamleden geven feedback, nuanceren en expliciteren de werkpunten. Ze ordenen de werkpunten naar prioriteit.
Werkvorm: plenumgebeuren met werkvormen zoals afgesproken tijdens de ROUTEVERKENNING.
Inhoudelijke verdieping
Afhankelijk van de keuze van de school geeft de nascholer inhoudelijke input. Mogelijke inhouden kunnen zijn:
- opvoedingsvaardigheden,
- handelingsgericht werken bij moeilijk gedrag,
- verder verkennen van werkvormen, instrumenten, methodieken,
- preventie van moeilijk gedrag,
- verdere bronverkenning,
- moeilijk gedrag interactioneel bekijken
- invloed van leerkrachtengedrag op moeilijk gedrag van kinderen
- ontwikkelingslijnen van kinderen op het vlak van relationele vorming. Invloed van die ontwikkeling op de mogelijkheden voor handelingsgericht werken.
Hierbij wordt al naargelang het thema interactief gewerkt met materialen zoals: krantenartikels, filmfragmenten, spellen, woordkaarten, stellingen, teksten (gedeelde informatie)…
Afsluiting sessie
De deelnemers ontvangen een reflectie-etiket bij de sessie. Daarop staan richtvragen: Wat heb ik geleerd? Wat wil ik onthouden? Wat wil ik proberen? Hoe kan ik steun geven / vragen aan mijn collega’s? Waar heb ik nog nood aan?
Werkvorm: gesprek met het hele team
Opdracht beleidsplan school
Opdracht voor kernteam: Wat wil je onthouden uit deze bijeenkomst: visie, voorbeelden, aanpak, … : borgen in een bouwsteen . (Zie schema!)
Zwermgroep (kernteams van de verschillende projectscholen)
Zwermgroep (5a)
Kennismaking
De aanwezigen stellen zich kort aan elkaar voor. Ze geven toelichting bij de drijfveren van hun team om in te stappen in het nascholingstraject ‘ONDER BREDE VLEUGELS’.
Werkvorm: kringgesprek
Projectdoelen
De projectleider geeft toelichting bij de doelstellingen van het nascholingsproject en duidt het traject: (sessies met het team, sessies met het kernteam, zwermgroepen, mogelijke coachingsessie en hun onderlinge samenhang)
Werkvorm: toelichting a.d.h.v. ppt
Planmatig implementeren
De deelnemers ordenen een aantal kaarten met daarop mogelijke implementatiestappen. Ze bepalen een volgorde en bespreken de taakverdeling bij elke stap. Nadien volgt een leergesprek i.v.m. succesrijk implementeren.
Werkvorm: groepsoverleg bij kaartenset + leergesprek in plenum
Beleidsvoering binnen de school
De kaarten uit de vorige oefening vormen het kader dat verder wordt ingevuld met modellen en procedures.
De nascholer licht de modellen en procedures toe volgens het volgende stramien:
- duiding van de implementatiestap (vb. beginsituatiebepaling),
- uitleg bij een model of procedure (vb. vragenlijst bij de beginsituatie)
- suggesties voor de aanpak en opvolging (verwerking, beoordeling, acties, …)
- kans tot vraagstelling van en reflectie door de deelnemers
Werkvorm: voorstelling van modellen in plenum met kans tot uitwisseling, vraagstelling en reflectie
Zwermgroep (5b)
Voortaak
De scholen worden uitgenodigd om externe partners (waarmee ze al samenwerken of in de toekomst mee willen samenwerken rond herstelgericht schoolbeleid) uit te nodigen voor deze sessie. Om hen daarbij te helpen krijgen ze een modelbrief.
Stand van zaken
Bij de start van de sessie krijgen de deelnemers de kans om even terug te blikken op het voorbije projectverloop: wat loopt goed, wat minder, hoe voelen we ons daar bij, …
De nascholer modereert.
Werkvorm: kringgesprek
Situering samenwerking school met externe partners
Aan de hand van een praktijkgetuigenis rond herstelgericht werken (filmverslag) maken de deelnemers kennis met de multidisciplinaire aanpak van herstelgericht werken in een school. Nadien volgt een eerste reflectie in duo’s: wat treft je? Wat herken je? Wat leer je? Nadien is er een korte ophaling in plenum.
Werkvorm: tweegesprek bij een reportage met aansluitend plenumgesprek
Kennismaking externe partners
De externe partners stellen zichzelf en hun werking voor: wie zijn we? Wat doen we? Wat kunnen we bijdragen tot herstelgericht werken binnen scholen? De deelnemers kunnen verhelderende vragen stellen.
Na de voorstelling krijgen de deelnemers een overzichtsblad van allerlei instanties die kunnen zorgen voor ondersteuning bij herstelgericht werken.
De partners krijgen kort toelichting bij het nascholingsproject.
Ook scholen buitengewoon onderwijs type 3 zien we als mogelijke buitenschoolse partners voor de scholen voor gewoon onderwijs.
Werkvorm: voorstelling partners in plenum, zoekopdracht bij verzamelblad
Contouren voor goede samenwerking school en externe partners
Aan de hand van stellingen worden de contouren voor een goede samenwerking verkend en geïllustreerd.
Werkvorm: stellingenspel
Verdere verkenning lokale samenwerking
De school gaat met zijn partner(s) in gesprek: hoe kunnen wij samenwerken bij de uitvoering van een herstelgericht beleid op school? Nadien delen de scholen een kerngedachte met de andere scholen. De school en partners wisselen informatie uit aan de hand van een samenwerkingsfiche.
Werkvorm: groepsgesprek kernteam met de eigen partner, plenaire uitwisseling
Afsluiting
De sessie wordt afgesloten met een passende tekst
Afsluiting sessies
De deelnemers ontvangen een reflectie-etiket bij de sessie. Daarop staan richtvragen: Wat heb ik geleerd? Wat wil ik onthouden? Wat wil ik proberen? Hoe zal ik dit aanpakken bij de collega’s? Waar heb ik nog nood aan?
Werkvorm: individuele kernteam reflectie
Opdracht beleidsplan school
Opdracht voor: Wat wil je onthouden uit deze bijeenkomst: visie, voorbeelden, aanpak, … : borgen in een bouwsteen . (Zie schema!)
Broeden (team)
BROEDEN is bedoeld als een interactieve doesessie waarbij specifieke methodieken worden geoefend op vraag van de school. De sessie zal altijd bestaan uit de volgende elementen:
- toelichting bij de methodiek en de achterliggende doelstelling: wat kan je ermee bereiken,
- verkenning van ev. materialen en middelen,
- uitproberen van de methodiek,
- nadenken over de bruikbaarheid in de eigen praktijk
- afspraken rond verder implementatie
Voorbeelden van onderwerpen: constructenspel, werken met een handelingsplan bij moeilijk gedrag, werken met herstelcontracten, herstelgerichte gesprekstechnieken, herstelgericht communiceren met ouders en kinderen, hergo, …
Opdracht beleidsplan school
Opdracht voor: Wat wil je onthouden uit deze bijeenkomst: visie, voorbeelden, aanpak, … : borgen in een bouwsteen . (Zie schema!)
Afsluiting sessies
De deelnemers ontvangen een reflectie-etiket bij de sessie. Daarop staan richtvragen: Wat heb ik geleerd? Wat wil ik onthouden? Wat wil ik proberen? Hoe zal ik dit aanpakken bij de collega’s? Waar heb ik nog nood aan?
Werkvorm: individuele reflectie
op eigen vleugels (kernteam)
Voortaak
Het kernteam brengt de bereidheid van het team om te kiezen voor herstelgericht werken in kaart. Ze peilen ook naar de noden en verwachtingen van de teamleden.
Daarvoor gebruiken ze een vraagrooster. De teamleden maken gebruik van hun individueel groeiportfolio of groeiboek en hun reflectie-etiketten om het rooster in te vullen. Afhankelijk van de keuze van het team gebeurt dit individueel /schriftelijk of mondeling in groep.
Het draagvlak in het team bepaalt hoe ver de school kan gaan in haar keuze en welke stappen ze moet zetten om haar keuze te concretiseren en implementeren.
Bouwstenen stapelen
De kernteamleden brengen de bouwstenen uit de sessies samen. Ze leggen die bij de conclusies uit het team (voortaak).
Ze gaan na waar ze in hun huidige werking en visiestukken aanknopingspunten vinden voor hun ‘nieuwe’ aanpak. Ze hanteren daarvoor hun schooleigen documenten. Ook de nascholer geeft aan wat hij in de schooleigen documenten las en waar hij kansen ziet.
Op basis van het materiaal vullen ze het SWOT rooster in..
SWOT
Mindmap
Het kernteam maakt daarna een mindmap waarin alle elementen die belangrijk zijn voor de verdere aanpak verwerkt zitten. De nascholer waakt erover dat alle elementen die zullen spelen bij de verdere implementatie aan bod komen. Doel is stappen te zetten naar een gedragen visietekst over omgaan met moeilijk gedrag en naar een actieplan.
In de mindmap duidt het kernteam vervolgens aan welke stappen het zelf al kan zetten, wat voorgelegd moet worden aan het team, wat snel kan opgepakt worden en wat eerder op lange termijn moet gepland worden.
Actieplan
Het team maakt een actieplan: wat moet wie tegen wanneer , hoe en met wie oppakken en wat moet het effect zijn?
Ze krijgen hiervoor een sjabloon van de nascholer.