WW 1: De bril van de pedagogische ambitie van de school. (A)
Prof. Dr. Dolf van den Berg
Het gebrek aan professionele ruimte en het gevoel in de pedagogische relatie tekort te schieten, begint steeds meer mensen in het onderwijs te beknellen. Zij zijn de bestuurlijke drukte en opstapeling van beleid beu e, willen terug naar de kern: waartoe dient het onderwijs?
Tijdens deze werkwinkel wordt het openingsreferaat verder uitgediept. Als belangrijk perspectief kijkt de referaathouder door de bril van het nastreven van de pedagogische ambitie in hun eigen school én door de bril van het hiertoe noodzakelijk herinrichten van het onderwijs binnen de kaders van de huidige wettelijke mogelijkheden.
WW 2: UDL (Universal Design For Learning), een andere bril? (A)
Luc Bosman en Stéphanie Van Eyen, competentiebegeleiders.
Het M-decreet zet scholen aan om een zorgvisie uit te bouwen vertrekkend vanuit het Zorgcontinuüm. Wat doen we aan zorg voor alle leerlingen? Met zorg bedoelen we: het leren, het welbevinden en de schoolloopbaan.
De brede basiszorg op de klasvloer is in dit Zorgcontinuüm het werkterrein bij uitstek voor de leerkracht. De leerkracht is de spilfiguur in het dagelijks werken rond leren en welbevinden.
UDL omschrijft wat leren is vanuit wetenschappelijke basis. Betrokkenheid is het eerste uitgangspunt. UDL is echter heel ruim, het is een kader met richtlijnen en principes die een handleiding bieden om effectief les te geven.
UDL zet in op leerwinst voor alle leerlingen door van bij het ontwerp van de les mogelijke barrières of belemmeringen weg te werken en door doelgericht en met de evaluatie voor ogen leerstof aan te bieden op de meest verscheiden manier. Het is de ideale manier om de redelijke aanpassingen achteraf te beperken tot een minimum door vooraf maximaal in te zetten op de diversiteit van leren.
Deze werkwinkel geeft inzicht in het verloop van het leren vertrekkend vanuit diversiteit. Er is plaats voor reflectie rond de toepassing op de klasvloer. Om effectief leren te stimuleren, is deze werkwinkel interactief opgevat.
WW 3: Brede basiszorg bekeken door de bril van krachtige leeromgeving en UDL (K+L)
Linda De Cuyper en Joke Boeckx, pedagogisch begeleiders regio Mechelen-Brussel
Wat is brede basiszorg en hoe maak je het zichtbaar? Vanuit twee kaders, nl. het kader van krachtige leeromgeving en het kader van Universal Design for Learning (UDL) maken we brede basiszorg concreet. We diepen beide kaders uit en linken ze aan elkaar. We doorlopen een werkvorm waarmee je met je team je eigen brede basiszorg, via de principes van krachtige leeromgeving, in beeld kan brengen en vervolgens registreren. Ten slotte verduidelijken we UDL aan de hand van enkele casussen.
WW 7: Zijn we "goed" bezig? Kijken door de bril van kwaliteitsontwikkeling (K+L)
André Mans, Antonio Cristiano en Mieke Van Vlasselaer pedagogisch begeleiders regio Mechelen-Brussel.
“Elke instelling onderzoekt en bewaakt op systematische wijze haar eigen kwaliteit. Zij kiest zelf de wijze waarop ze dit doet”, lezen we in het decreet. Mooi, maar hoe begin je daar dan aan? En… zijn we tevreden met het “onderzoeken en bewaken” van de kwaliteit?
Tijdens deze sessie willen we jullie meenemen in het verhaal van kwaliteitsontwikkeling. Hoe maken we van onze school voortdurend een nog betere school? We laten je kennismaken met een ruim palet aan manieren om aan kwaliteitsontwikkeling te doen. Op deze manier willen we jou de gelegenheid geven om na te gaan welke manier het best aansluit bij (de noden van) jouw school zodat we hier gericht op kunnen inspelen.
Wij stellen jullie onder andere twee zelfevaluatie-instrumenten voor : SION en TRIS.
Het schooldiagnose-instrument SION (School In ONtwikkeling) is gebaseerd op een digitale vragenlijst, die aansluit bij de opdrachten van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Door gesprekken krijgen we stilaan beter zicht op de sterktes en zwaktes van de school. Het proces van SION verloopt chronologisch en stapsgewijs o.l.v. de SION-en ankerbegeleider.
Het zelfevaluatie-instrument TRIS, dat gebaseerd is op het EFQM-model, is bedoeld om in een sfeer van vertrouwen de eigen schoolwerking op een waarderende manier te evalueren. Samen besteden we aandacht aan zowel reeds bereikte ‘resultaten’ als aan de processen die gelden als ‘voorwaarden’ om tot die resultaten te komen. Het TRIS-onderzoek gebeurt o.l.v. daartoe opgeleide TRIS-begeleiders.
De bedoeling van beide instrumenten is om op basis van zelfevaluatie verbeterpunten te bepalen en verbeteracties op te zetten.
WW 10: Ik zie, ik zie wat jij niet ziet: beschouwen van kunst door een andere bril.(K+L)
Gabriella De Francesco, nascholer bij Katholiek Onderwijs Vlaanderen
Het beschouwen van kunst is een belangrijk aspect van de muzische vorming doorheen het basisonderwijs. Als leerkracht zorgt je er mee voor dat je klas in contact komt met kunst en cultuur. Leerkrachten moeten kinderen begeleiden om nieuwsgierig en gericht te leren kijken en luisteren. In deze sessie bekijken we verschillende soorten kunstvormen, om er enkele praktische inzichten rond beschouwen op toe te passen. We maken gebruik van bouwstenen, werkvormen en van enkele vaste stappen om beschouwgesprekken- en oefeningen aan vast te haken.
WW 13: Wat bedoel je met 'katholiek'? (A)
Dr. Jürgen Mettepenningen, directeur Dienst Identiteit Mechelen-Brussel
Wanneer we het hebben over de katholieke dialoogschool, fronsen de wenkbrauwen zich wel eens bij het woord 'katholiek'. Het woord roept negatieve gedachten op (alles behalve dialoog eigenlijk) en bij anderen niets meer want men weet 'bij God niet' waarover het gaat. Waarom dus niet gewoon 'christelijk'? Wat is er dan zo bijzonder dat men heeft gekozen voor het woord 'katholiek'? In deze werkwinkel zitten we in de klas van meester Jürgen. Hij verduidelijkt het concept 'katholiek', verbindt dit met het kernverhaal van christenen en hun geschiedenis, maakt duidelijk dat het ook een frisse inhoud kan hebben en reikt enkele sleutels aan om er zelf met anderen over te praten. En uiteraard praten we er in deze werkwinkel ook zelf samen over.
WW 14: ‘Spreken en luisteren vanuit het hart – verbindend en geweldloos communiceren’ (L)
Hedwig Berghmans, inspecteur-begeleider r.k.-godsdienst, coördinator Regio Mechelen-Brussel
Conflicten raken moeilijk opgelost omdat de verschillende partijen steeds in een “meerdere” of “mindere” positie terecht komen.
“Spreken en luisteren vanuit het hart” nodigt uit met een andere bril naar conflicten te kijken. Er is geen sprake van “gelijk” of “ongelijk”. We gaan elkaar niet beoordelen of veroordelen, maar we gaan wel vertellen hoe wij ons voelen en wat we nodig hebben. Op basis van deze gevoelens en behoeften gaan we een duidelijk verzoek formuleren, zonder eisend te zijn. Uitgangspunt voor dit alles is een objectieve waarneming, als een camera, waarbij we de ander niet beschuldigen of veroordelen.
Deze wijze van spreken is gebaseerd op het model van Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg. Tijdens de sessie maken de deelnemers tevens kennis met twee dieren die symbool staan voor Geweldloze Communicatie (giraf en jakhals) en oefenen ze op twee ‘hinkelpaden’ die kinderen op een speelse wijze vaardig maken om te spreken vanuit hun hart en empathisch te luisteren.
WW 16: Kijken door de bril van FLITSBEZOEKEN! (A)
Rita Mouton en Kristien Coppens, pedagogisch begeleiders regio Mechelen-Brussel en regio Gent.
Als schoolleider werk je, samen met je team, voortdurend aan de kwaliteit van het onderwijs in jouw school, maar…
Heb jij als directeur voldoende zicht op de kwaliteiten en de talenten van je leerkrachten?
Weet jij hoe zij in de klas het onderwijs organiseren en hoe zij omgaan met hun leerlingen?
Zou jij graag je leerkrachten vanuit een POSITIEVE BRIL willen begeleiden en motiveren?
Heb je zin om met hen in gesprek te gaan over hun onderwijspraktijk?
Het antwoord op deze vragen is vaak gekend: “Graag, maar wanneer moet ik dat doen? “
Flitsbezoeken kunnen een oplossing bieden.
Het is een onaangekondigd, doelgericht klasbezoek dat 3 tot 5 minuten in beslag neemt.
Het flitsbezoek is niet bedoeld om te beoordelen, maar is ontwikkelingsgericht.
Je vergroot het reflecterend vermogen van de leraren en je creëert op je school een professionele sfeer waar je van en met elkaar wil leren.
WW 18: Wat werkt in de klas? (A)
Marc Mathyssen en Nele Van Oosten, pedagogisch begeleiders regio Antwerpen.
In deze sessie willen we je door een andere bril naar het professionaliseren van leerkrachten laten kijken. Je dient de leerkracht gepast bij te staan in het onderwijzen en opvoeden. Dit vraagt van de leerkracht een open geest, een warm hart en een aantal basisvaardigheden. Deze vaardigheden situeren zich op drie terreinen: organisatorisch, didactisch en pedagogisch. In deze sessie zetten we de kwaliteitsvolle interactie tussen leerkracht en kind voorop.
We gaan het over ‘simpele dingen’ hebben: de focus en de aandacht voor praktische vaardigheden die het dagelijks lesgeven en opvoeden effectiever, makkelijker en leuker kunnen maken. Leerkrachten moeten zich kunnen focussen op hun kerntaken, met name op leren en opvoeden of anders gezegd op ‘de binnenkant’ van het onderwijs. We maken kennis met 20 bouwstenen die hierbij kunnen helpen.
WW 21: Kennismaking met “situationeel leiderschap”.
Of hoe Bart, Els, Rudy en Griet het aanpakken.(A)
Frans De Boeck,
Persoonlijkheid, karakter, inlevingsvermogen, empathie, resultaat- en/of mensgericht, motivatie of demotivatie, … van onszelf en de medewerker(s) beïnvloeden het proces en de manier waarop veranderingen totstandkomen.
“Situationeel leiderschap (SL)” stemt de stijl (niet de doelen) van leidinggeven af op de medewerker(s). SL kijkt met een andere bril naar de dagelijkse praktijk van leidinggeven. Het geeft de leidinggevende een inzicht, structuur om het eigen handelen te analyseren en aan te passen aan de situatie waarin de medewerker(s), de groep of school zich bevinden. Met deze bril wordt ook gekeken welke gedrag, communicatie, taal kunnen leiden toe een hogere motivatie en/of veranderingsbereidheid van de medewerker(s).
Een aantal aspecten van SL komen aanbod zoals: begeleiden (leiden) via verwachtingen en/of doelstellingen, persoonlijke leiderschapsstijlen, leidinggevende coach, skills & wills van de leidinggevende en medewerker(s), …
WW 23: God zit tussen mijn kleuters! (K)
Sophie Veulemans, inspectie-begeleiding r.k.-godsdienst.
Vaak geven leerkrachten uit de kleuterschool aan geen plaats te kunnen geven aan ‘God’ in hun klas. De figuur van Jezus wordt via allerlei didactische materialen visueel zichtbaar gemaakt, maar God lijkt zich minder concreet aan te dienen, waardoor er soms nauwelijks godsbeelden worden aangeboden in de kleuterklas. Deze werkwinkel is een uitnodiging om eens door een andere bril te kijken naar de kleuters en hun klas. Op die manier kunnen we samen ontdekken welke vindplaatsen voor God al aanwezig zijn en welke verder kunnen worden aangeboord.
WW 26: Wijs met woorden en begrippen in de kleuterschool (K)
Bart Mertens, pedagogisch begeleider regio Mechelen-Brussel.
Wie af en toe eens een doorlichtingsverslag doorneemt waarbij de focus op taal ligt, ontdekt al vlug een reeks van confronterende uitspraken rond themataal, school- en instructietaal. De indruk dat we woordenlijsten moeten aanleggen rond thema’s of expliciet aan woordenschatselectie moeten doen, groeit met grote ongerustheid. De spanning tussen impliciet en expliciet woordenschatonderwijs neemt toe en heel wat kleuterscholen raken onzeker in hun didactische aanpak.
Hoog tijd om onderzoek hieromtrent te overschouwen en van daaruit te proberen om realistische oplossingen voor te stellen. Aan de hand van het onderzoek van Helena Taelman, gaan we eerst woordenschatonderwijs plaatsen in het grote verhaal van taalvaardigheid. Vervolgens proberen we inzicht te krijgen in hoe jonge kinderen woorden opbouwen. Nadien koppelen we deze inzichten aan verscheidene mogelijke acties voor jullie kleuterschool. Als slot tonen we aan dat de geleverde inspanningen rond woordenschatonderwijs slechts zinvol zijn, als ze ook gekaderd zijn binnen een taalbeleid. Daarvoor reiken we via dropbox de nodige documenten en tools aan, om je kleuterschool een geruststellende didactiek te laten ontwikkelen. Gefocust op woordenschat, zetten we op het einde toch de andere bril op om taal breed genoeg te overschouwen!
WW 27: Van ‘Hier spreekt men Nederlands!’ naar positief omgaan met meertaligheid op school (L)
Yvan Ameye, Katleen Koopmans en Ingrid Schoofs, pedagogisch begeleiders regio Mechelen-Brussel.
Schiet je in een kramp als je het woord 'meertaligheid' hoort of roept dit positieve connotaties op aan een rijkdom aan mogelijke contacten?
Is meertaligheid een troef of is het een obstakel om Nederlands te leren?
Steeds meer kinderen spreken thuis een andere taal dan het Nederlands. Hoe kunnen we hier best mee omgaan zodat kinderen vlot het Nederlands verwerven als taal op school? Op deze vraag wordt dieper ingegaan in deze workshop en er worden 10 vuistregels besproken.
Onderzoekers wijzen op het belang van een goed ontwikkelde moedertaal als basis voor het leren van een tweede taal. Als kinderen op school impulsen krijgen om hun moedertaal verder te ontwikkelen, levert dit winst voor de taalontwikkeling Nederlands.
Het positief omgaan met diversiteit omvat ook het positief omgaan met meertaligheid. Het erkennen van de culturele en talige achtergrond van kinderen verhoogt het welbevinden en de betrokkenheid. Positieve aandacht voor de thuistalen van kinderen op school wordt een hefboom voor het leren van het Nederlands als tweede taal.
WW 28: De bril van kerntalenten… meer zicht dan je denkt! (A)
André Vandevenne
‘KernTalenten’ zijn clusters van kernkwaliteiten, eigenschappen & vaardigheden. Ze bevatten de natuurlijke aanleg, de dieperliggende, oorspronkelijke laag van persoonlijkheidskenmerken, het originele potentieel, alsmede de intrinsieke motivatie om de eraan verbonden klassieke talenten en vaardigheden tot ontwikkeling te brengen.
De KernTalenten worden in kaart gebracht vanuit activiteiten/speelgoed uit de kindertijd van het personeelslid.
Zet eens de bril van de KernTalenten op en ent de loopbaanbegeleiding van je scholengemeenschap, je scholengroep, je school, op een uniek, vernieuwend, krachtig, toekomstgericht, gevalideerd concept waardoor:
- de motivatie en het welbevinden van medewerkers en leidinggevenden stijgt;
- medewerkers en leidinggevenden hun KernTalenten ontdekken, leren ontwikkelen en bewuster inzetten;
- leidinggevenden tot een betere afstemming komen met hun medewerkers en omgekeerd;
- de kracht van zowel het individu als van het team verhoogt;
- de communicatie, de interactie in de organisatie verbetert;
- de efficiëntie van de gehele organisatie verhoogt.