Het project taalbeleid in het BuO wil maximale ontplooiingskansen voor de onderwijstaal Nederlands bieden aan leerlingen uit het buitengewoon onderwijs. De school kiest bij instap uit de volgende strategische doelen:

Doel 1. Het ontwikkelen en ondersteunen van expertise en competenties van de school op het vlak van functioneel taalvaardigheidsonderwijs Nederlands.(BuBaO) (leergebiedoverstijgend).

Doel 2.a Het ontwikkelen en ondersteunen van expertise en competenties van de school op het vlak van Nederlands als school- en instructietaal.(BuBaO en BuSO)

Doel 2.b Het ontwikkelen en ondersteunen van expertise en competenties van de school op het vlak van het taalgericht vakonderwijs in ASV en BGV (BuSO)

De volgende doelen zijn als instrument en uitgangspunten door het traject ingebouwd:

Doel 3 Bij de uitwerking van het traject wordt uitgegaan van een meertalige diversiteit als gegeven. We zetten dan ook in op het ontwikkelen van competenties in het aanwenden van de meertalige diversiteit. (BuBaO en BuSO).

Doel 4 Het verankeren van het taalbeleid in het schoolbeleid door het ontwikkelen en ondersteunen van expertise en competenties van de school en het beleidsvoerend vermogen van de school.

Schoolteams van scholen voor Buitengewoon basis-en secundair onderwijs

Inhoudelijke verloop: Het nascholingsproject verloopt in de volgende stappen:

Voorbereiding (directie)

• Invullen van het intakeformulier
• Keuze van het strategisch doel bespreken/bepalen
• Samenstelling van het kernteam
• Telefonische planning en afspraken

Sessie 1: Taalbeleid (kernteam)

• Inhoud: Wat is taalbeleid, taalbeleidsplan, doelgericht en cyclisch werken?
• Eerste inhoudelijke verkenning van het strategische doel
• Verwerking: Waar wil de school naartoe?
• De noden van de leerlingen, leraren en school m.b.t. de gekozen doelen ontdekken en betrekken
• Opstellen van concrete doelen en een actieplan (sjabloon) om de door de school gekozen doelen (1, 2 a of b) te realiseren
• Rol van het kernteam

Sessie 2 en 3: Vormings-en werkmomenten volgens de doelen (leergroep)

• Inhoudelijke kaders (zie verder onder inhoudelijke krachtlijnen)
• Reflectie en uitwerken materiaal in de leergroepen

Sessie 4: Impact tot op de klasvloer (leergroep)

• Coachingssessie en /of hospiteren door de nascholer en of door collega’s en (kern)teamleden.

Sessie 5: Betrekken van het schoolteam (schoolteam)

• De visie met het hele team bespreken
• Opstapjes naar een breder taalbeleidsplan voor de school
• Sensibiliseren en uitwisselen
• Evalueren

Sessie 6: Netwerkdag (kernteam en/of leergroep)

• Tijdens de netwerkdag verbreden de scholen hun inzichten en ervaringen met de andere scholen uit het nascholingsproject al of niet per regio en/of per niveau. Naast kennisdeling en uitwisselen van ervaring wordt er met de regionale schoolbegeleiding besproken hoe de school verder kan groeien in haar taalbeleid.

Inhoudelijke krachtlijnen:

Bij doel 1:

Een krachtige en functionele taalleeromgeving creëren in alle activiteiten en lessen, een visie ontwikkelen over het belang van een krachtige taalleeromgeving, uitgangspunten van een interactief en functioneel taalonderwijs (authentiek leren, sociaal leren, strategisch leren) van de vier vaardigheden, betekenisvolle taken , principes van taalvaardigheid in relatie met ontwikkelingsdoelen en doelenselectie in het HP, functionele taalvaardigheid, ondersteuning door interactie, interactieve werkvormen gebruiken, omgaan en sensibiliseren het gebruik van meertaligheid in de klas als krachtige leeromgeving,

Bij doel 2 a:

Het belang, visie op en omgaan met school-en instructietaal, vaktaal, thuistaal, woordverwerving (incidenteel/intentioneel en impliciet/expliciet woordenschatonderwijs), inzetten van meertalige diversiteit als hefboom tot taalverwerving, intensief leesonderwijs en woordverwerving

Bij doel 2 b:

Een visie op taalgericht vakonderwijs: positief leerklimaat, vormen van taalsteun ontwikkelen, werken vanuit betekenisvolle taken, interactie stimuleren, vormen van het bieden van taalsteun, werken vanuit een context

Bij doel 4:

Ondersteunen bij het opmaak van een beginsituatieanalyse vanuit de noden van leerlingen, leraren en school, een operationeel plan opstellen en visie m.b.t. de gekozen doelen van het project, evalueren.

Trajectmatig werken

Scholen die inschrijven voor het project doen dit op basis van hun prioriteiten binnen het taalbeleid (en dus vanuit hun noden), en knopen aan bij één of meerdere strategische doelen van het project. Wie inschrijft beoogt een verandering in de visievorming en onderwijspraktijk van de school. Een traject wordt opgebouwd rond de 5 interventies (plus een netwerkdag) zoals beschreven bij inhoud. Op basis van de ondersteuningsnoden i.v.m. de door de school gekozen prioriteiten en doelen wordt het traject in overleg uitgewerkt en wordt er ruimte voorzien om te voldoen aan de behoefte van de school en het schoolteam. Tijdens de netwerkdag maakt de school samen met de nascholer en pedagogische begeleiding een stand van zaken op van de afgelegde weg en mogelijke trajecten voor een vervolg.

Teamgericht werken

We werken teamgericht en willen komen tot lerende gemeenschappen die zelf in staat zijn veranderingen in het taalbeleid van de school met impact tot op de klasvloer te realiseren. We kiezen voor het multiplicator effect.

Een kernteam samenstellen:

In beide werkwijzen echter stelt de school een kernteam of veranderteamsamen om de gekozen doelen van de school in dit project gestalte te geven. Het kernteam bestaat uit de directeur en beleidsverantwoordelijken in de school (zoals bv. ortho, pedagoog, BLIO, TAC, ASV-coördinator, GOK-coördinator, taalverantwoordelijke…)

De leergroep samenstellen:

De leergroep is de leergemeenschap van leraren die zich professionaliseren. De leergroep gaat na hoe het geleerde kan verbreed worden naar het hele schoolteam. Het nascholingsproject voorziet twee strategieën of werkwijze naargelang de grootte van het schoolteam en/of de schoolcultuur voor de samenstelling van de leergroep of leergemeenschap.

• Wanneer het gaat over een klein schoolteam (maximaal 20 leraren) werkt de professionalisering met het hele schoolteam (leergroep is schoolteam) maar ook in overleg met het kernteam die de verandering in de school aanstuurt.
• Grotere teams kiezen voor de olievlekstrategie: het kernteam wordt uitgebreid met leraren en eventueel logo tot leergroep. De leergroep bouwt de eigen expertise op en tijdens een studiedag, personeelsvergadering, infomoment of vakvergadering wordt deze expertise gedeeld en verbreedt met collega’s uit de school.
• In BuSO richten we ons tot de leraren van ASV en BGV samen.

Het schoolteam betrekken:

Dit kan via interventies tijdens personeelsvergaderingen, klassenraden, werkgroepen, reflectiegroepen of tijdens een studiedag…

Leergemeenschappen oprichten. In de leergroepen wordt er samen naar nieuwe inhouden en hun concrete vertaling naar materiaal en klasvloer besproken. Elke lid van een leergemeenschap levert een constructieve bijdrage en wil samen leren in overleg en interactie met zijn of haar collega’s. We verbreden de eigen leergemeenschap met collega’s uit andere scholen.

Bij de projectleider Peter Bracaval, Guimardstraat 1, 1040 Brussel, 02 507 06 34 – 0494 12 02 60

en de regionale pedagogische begeleiding

Dit initiatief wordt georganiseerd voor leden van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

De modaliteiten voor deelname aan dit initiatief kunt u nalezen via deze link

Het project beoogt een verankering van elementen van een taalbeleid in de dagelijkse praktijk en het beleid van de school. Daarom is het van belang dat de school bewust en vanuit een prioriteit kiest voor dit traject. De school engageert zich om:

1. trajectmatig te werken: een traject te kiezen van minstens één schooljaar met meerdere samenkomsten (zie inhoudelijk verloop) afhankelijk van de doelen.
2. teamgericht te werken: het hele team te betrekken samen met de leidinggevende(n).
3. een kernteam en leergroep samen te stellen
4. een kernteam als interne stuurgroep op te richten: met leidinggevende. Het kernteam stuurt, coördineert en zorgt voor een breed draagvlak. Het kernteam kan ook verbreed worden tot leergroep.
5. planmatig te werken: De school werkt één of meerdere strategische doelen van het taalbeleid uit in een plan. Dit plan voorziet concrete doelen en actiepunten op drie niveaus: leerlingen, leraren en school. Het professionaliseringsproject voorziet een sjabloon van een taalbeleidsplan om de gekozen doelen te operationaliseren en de kwaliteitscirkel doorheen het proces te doorlopen.
6. een actieve bijdrage te leveren en materiaal te ontwikkelen met impact tot op de klasvloer. In samenwerking met de nascholer, het schoolteam (en de pedagogisch begeleider) wordt er expertise, competenties en materialen ontwikkeld om de doelen te realiseren.
7. lerende gemeenschap te vormen: met collega’s om materiaal en initiatieven in het kader van de doelen van het taalplan uit te werken onder begeleiding van de nascholer. Deelnemen aan een netwerkdag om met collega’s van de verschillende deelnemende scholen ervaringen en praktijkvoorbeelden uit te wisselen.
8. de schoolbegeleider te betrekken bij het proces.
9. het intakeformulier tijdig ingevuld en na overleg met het kernteam te bezorgen voor de aanvang van de nascholing.
10. Deel te nemen aan de netwerkdag