Na een korte verkenning van de begrippen geletterdheid en taalvaardigheid en de stand van zaken op dat vlak, maken jullie kennis met handvaten die jullie kunnen ondersteunen bij het bevorderen van de taalcompetentie van leerlingen op vlak van lees-, schrijf- en spreekvaardigheid. Daarnaast staan we ook nog even stil bij het omgaan met instructietaal. 

Doelgroep: Leraren PAV 

Dat onze Vlaamse leerlingen het niet meer zo goed doen bij internationale peilingen voor begrijpend lezen, wist je al. Hoog tijd dus voor actie!  

In deze nascholing ontdek je vijf sleutels om tot een sterk leesonderwijs te komen! 

Kortom: wil jij van jouw leerlingen sterke en gemotiveerde lezers maken? Dan is deze sessie echt iets voor jou! 

We starten met een inspiratiemoment waarbij je kennismaakt met de vijf sleutels voor begrijpend lezen: motivatie, interactie, strategieën, functionaliteit, transfer. Door zelf aan de slag te gaan met een begrijpend leesopdracht ontdek je de meerwaarde van de vijf sleutels. Daarnaast ontdek je een grote waaier aan werkvormen per sleutel om toe te passen in (lees)les. 

Doelstellingen: 

Doelgroep: 

Strategie en methode: 

Een kort groepswerk evalueren in de klas, daar komt al een en ander bij kijken. Nog complexer wordt het als je langlopende groepswerken moet beoordelen, waarbij leerlingen ook buiten de schooluren moeten samenwerken. Hoe zit dat met feedback, met punten geven, met het opvolgen van processen…? Bestaan daar instrumenten voor? En hoe betrouwbaar is bijvoorbeeld peer evaluatie? 

Tijdens deze sessie zoomen we vanuit enkele praktijkoefeningen in op de evaluatie van groepswerk in al zijn facetten: wie evalueert? Met welke mogelijke doelen? Waarop leg je de focus en hoe pak je dit het best aan? Je maakt kennis met verschillende evaluatiemodellen en instrumenten. Checklists en rubrieken worden getoetst aan criteria als betrouwbaarheid en validiteit. Maar ook de wolfijzers en schietgeweren komen aan bod: laat je leerlingen punten geven? Zijn meisjes op dat punt betrouwbaarder dan jongens? Is er een remedie tegen profitariaat? Beoordelen sterkere leerlingen zichzelf kritischer dan zwakkere leerlingen? Enzovoort. De antwoorden staan in recent wetenschappelijk onderzoek en ook daarvan krijg je een beknopt overzicht. 

Doelstellingen: 

Doelgroep: Leraren secundair onderwijs 

Strategie en methode:

Deze sessie is voor alle leerkrachten die leerlingen tijd en ruimte willen geven om hun eigen leren meer in handen te nemen én pas tevreden zijn als hun leren duurzaam wordt. Je leert bewust stilstaan bij jouw lesgeven en evalueren zodat elke leerling in jouw klas écht kan groeien. Je ontdekt hoe je op voorhand nadenkt over wat je je leerlingen wilt leren en op welke manier(en) en momenten je dat leren zichtbaar kan maken om het leren van je leerlingen verder te begeleiden. Evaluatie is daarbij geen doel, maar een middel om het leren te versterken. 

Doelstellingen:  

Doelgroep: Leerkrachten secundair onderwijs 

Strategie en methode:  

Bij het begrip burgerschap denken we spontaan aan een leraar geschiedenis of aardrijkskunde die in zijn lessen aandacht besteedt aan thema’s zoals democratie, vrije meningsuiting of de klimaatproblematiek. Maar burgerschap betekent zoveel meer en beperkt zich niet tot een specifieke lesinhoud: we willen streven naar een samenleving waar leerlingen zich als inspirerende burgers inzetten voor de samenleving. 

Vanuit Katholiek Onderwijs Vlaanderen kiezen we daarom voor een vakoverschrijdende aanpak: we ontwikkelen werkvormen en instrumenten die toepasselijk zijn binnen elk vak. 

Zo kan burgerschap een prachtig onderwerp vormen binnen een les Frans of Engels: “waarom is er zoveel ‘street art’ in Brussel en wat is het verband met subculturen?” “Waarom betogen mensen voor Black Live Matters?” “Hoe is het gesteld met de daklozen en bedelaars in deze coronacrisis?”  

Daarnaast kan burgerschap ook bestaan als concreet engagement: een bezoek aan een Waals Woon-zorgcentrum, een dag meehelpen in een daklozencentrum in Brussel of (in het Frans) interviews afnemen met mensen in de marollenwijk. Tijdens de workshop stellen we graag enkele werkvormen en inhouden rond burgerschap voor om leraren Moderne Vreemde Talen te inspireren. 

Doelstellingen:

• Deelnemers verwerven inzicht in het project ‘inspirerend burgerschap’ en haar belangrijkste pijlers 
• Deelnemers leren hoe bepaalde leerplandoelstellingen in hun leerplan gerealiseerd kunnen worden doorheen werkvormen inspirerend burgerschap 
• Deelnemers gaan na hoe ze, vanuit hun achtergrond en expertise, kunnen aansluiten bij projecten rond burgerschap op school 
• Deelnemers verkennen hoe werkvormen rond inspirerend burgerschap ook een plaats kunnen krijgen in taalvakken 

Sedert enkele jaren zijn heel wat leerkrachten op zoek naar kwaliteitsvolle digitale applicaties die aangepast zijn aan het Vlaamse onderwijscurriculum. Om de leerlingen van nu voor te bereiden op de maatschappij van de toekomst moeten we immers op een doordachte en correcte manier durven inzetten op hedendaagse tools, die differentiatie en interactie mogelijk maken, de motivatie verhogen, de leerprestaties verbeteren en het leerproces efficiënter maken.  Met deze beperkte selectie uit het vaak onoverzichtelijke aanbod aan tools wil ik een overzicht van gebruiksvriendelijke ICT geven, die innovatieve werkvormen in de klas faciliteert, het zelfstandig en actief leren bevordert en zo het leerrendement verhoogt. 

Doelgroep: leerkrachten MVT

Op welke manier kan een CLIL-traject in een school tot stand komen? Welke technieken bestaan er om leerlingen actief en gemotiveerd te laten deelnemen aan de les? 

In onze sessie combineren we inzichten rond CLIL-onderwijs en activerende werkvormen met concrete voorbeelden uit onze eigen school, Ursulinen Mechelen. B. Vanoverbeke belicht vanuit haar expertise als taalleraar en CLIL-docent aan de lerarenopleiding van Thomas More een aantal algemene principes rond CLIL-onderwijs, die L. De Roover dan illustreert vanuit de ervaring in de tweede graad geschiedenis. De besproken ideeën en werkvormen zijn echter toepasbaar in elk vak en elke doeltaal, CLIL of niet.  

Doelstellingen:  

• De inzichten uit wetenschappelijk onderzoek naar een effectieve schrijfvaardigheidsdidactiek omzetten naar de eigen klaspraktijk;  
• Een lessenreeks ontwerpen waarin schrijfvaardigheid maximaal aan bod komt met een communicatieve taak waarvan de correctheid goed vast te stellen is; waarvan het effect op de lezer waarneembaar kan gemaakt worden; met observatiesituaties, én gedifferentieerd aangepast aan het niveau en de leerstijl van de leerlingen in kwestie;  
• De opdrachten binnen deze lessen zo authentiek, communicatief en motiverend mogelijk maken;  
• Een beoordelingsaanpak uitwerken die het leren zelf niet in de weg zit.  

Doelgroep: leraren Nederlands en MVT

Strategie en methode:

In een eerste deel gaan we na waarom goed doelgericht schrijven voor leerlingen zo’n klus blijkt. We kijk in het wetenschappelijk onderzoek hoe we het leren schrijven kunnen ondersteunen. De resultaten zijn vaak verbluffend; zo blijkt dat leerlingen beter leren schrijven door gericht te kijken naar anderen die schrijven, dan door zelf te schrijven! We maken nader kennis met observerend leren, inquiry learning, werken met een outline, hyperteksten schrijven, COS, genredidactiek en verschillende vormen van revisie. In het tweede deel gaan we na hoe we het schrijfproces kunnen coachen, en hoe we de schrijfproducten kunnen beoordelen. Ook hier gaan we weer te rade bij wat research ons aanreikt. 

Als vakgroep hebben we de laatste jaren erg ingezet op evaluatie en feedback. Feedback maakt ondertussen integraal deel uit van ons onderwijsleerproces. Naast de frequente specifieke feedback in de lessen, bieden we semestriële reflectiemomenten over het taalportfolio waar de leerlingen de mogelijkheid hebben hun leerproces te optimaliseren. Ontwikkelingsgerichte rapportcommentaren, foutenanalyses en uitgebreide schriftelijke feedback bij de evaluatieroosters leveren hun vruchten.  

Ook op vlak van evaluatie hebben we hard gewerkt. We beoordelen de competenties van de leerlingen breed en evenwichtig in authentieke taalgebruikssituaties en volgens het gevalideerd doelenkader.  

Wil je als MVT-docent je leerlingen in staat stellen om goed te kunnen communiceren in de doeltaal? Dan leer je hier hoe je dat effectief, doelgericht en leuk kunt doen met leerdoelgericht werken. 

Maak kennis met leerdoelgericht werken bij MVT-onderwijs. Hierbij staat het beheersen van concrete communicatieve doelen centraal. Taalverwerving is het meest effectief bij het actieve en continue gebruik van de doeltaal; dat is het uitgangspunt. Vocabulaire- en grammaticatraining krijgen in dit kader een andere insteek dan wat nu vaak nog het geval is (woordenlijsten leren en toetsen, rijtjes stampen en intrainen met invuloefeningen).  

Leerdoelgericht werken bij talen: wat is het, waarom zou je het moeten willen, hoe werkt het. In de training maak je kennis met een aantal concrete effectieve werkvormen voor MVT-lessen – door ze zelf uit te proberen. Die werkvormen kun je direct inzetten in je lessen. 

Doelgroep: leerkrachten MVT 

Vaak rendeert groepswerk niet: veel decibels, weinig leren. De meeste bestaande publicaties en handleidingen focussen op de organisatie, de taakverdeling en de opdrachten voor groepswerk. Maar wat als het probleem bij het spreken zelf ligt ? Hoe zit het met de gespreksvaardigheden en -attitudes van de leerlingen ? Op die vragen geeft deze sessie antwoorden. En suggesties voor in de klas. 

Via deze praktische workshop krijg je meer inzicht in de mechanismen die groepswerk doen falen of slagen. De focus ligt op het spreken zelf. Dat is nieuw, want bijna alle boeken over groepswerk gaan over organisatie, soorten opdrachten en taakverdeling. En laat nu net het  spreken vaak een pijnpunt zijn. Een vernieuwend onderzoeksproject in vijf Vlaamse lagere scholen groeide uit tot een succesrijk experiment met 'exploratieve gesprekken'. Dankzij die techniek werken leerlingen beter samen. Ze leren meer van elkaar en worden sterker in probleemoplossende taken, ook individueel. U maakt uitgebreid kennis met deze aanpak en met aangepast lesmateriaal. 

Doelstellingen:

• Je krijgt inzicht in gespreksmechanismen die groepswerk doen falen/werken; 
• Je ervaart via praktische oefeningen welke gesprekstechnieken effectief doen leren; 
• Je maakt kennis met de didactiek van exploratieve gesprekken: observatie, analyse, lesmateriaal 

Doelgroep: Leraren van alle onderwijsniveaus 

Strategie en methode:  

Meer ZeG in je leren?!’ staat voor ‘Meer Zelfsturing en Groei in je leren?!’. Deze tool heeft als doel om leerkrachten te versterken in het aanleren van zelfsturing bij hun leerlingen.  

We stellen de tool ‘Meer ZeG in je leren?!’ voor. In deze tool concretiseren we zelfsturing als drie interactieve strategieën: cognitieve, metacognitieve en affectieve strategieën: 

We laten leerkrachten kennismaken met de manier waarop de tool werkt en waarbij ze concreet aan de slag kunnen gaan met enkele opdrachten.  

Doelstellingen: 

Doelgroep: Leerkrachten secundair onderwijs 

Strategie en methode:  

We laten de deelnemers eerst kennismaken met verschillende soorten rubrics en bekijken een aantal voorbeelden. 

Om de geschikte evaluatiecriteria te selecteren bij onze communicatieve opdrachten, verdiepen we ons in de leerplandoelen en de tekstkenmerken. Voor de omschrijvingen zien wij ook de voordelen van het gebruik van het ERK. We zien deze rubrics tegelijk als instrument om ontwikkelingsgericht onze leerlingen te begeleiden en gericht feedback, feed-up en feed-forward te geven. 

Heb je bovenstaande informatie al meegekregen bij een vorige sessie, dan ben je klaar voor de praktische kant. In sessie 2 gaan we aan de hand van een kijkwijzer aan de slag om bestaande roosters te screenen of deze verder te ontwikkelen. We ontwerpen verschillende rubrics of one uit voor verschillende graden. Het materiaal wordt achteraf aan alle deelnemers bezorgd. 

Literatuur-, lees- en schrijfonderwijs zijn vaak niet de populairste onderdelen van de taalvakken. Toch zijn dit net onderdelen waar leraren veel belang aan hechten, het zijn immers zaken waarin de cognitieve belasting voor leerlingen het hoogst is en alles geïntegreerd aan bod kan komen. Altijd met een leuke en uitdagende opdracht komen is echter niet eenvoudig. Met deze workshop krijg je een handleiding in én collaborative writing én in een andere lesaanpak. 

Leerlingen en lezen, het is niet altijd de beste combinatie. Er is vaak echter nog een manier om hen nog meer te laten zuchten : creatieve schrijfopdrachten. Nochtans neemt de passie voor verhalen niet af. Het « verhaal » heeft dus niet afgedaan, maar heeft het moeilijk om op te boksen tegen games en films. Wat als we nu elementen van beide concurrenten kunnen implementeren in ons eigen literatuur- en schrijfonderwijs ? 

Doelstellingen: 

• Leraren leren hoe ze zelf hun leerlingen via collaborative writing en immersive storytelling aan de slag kunnen met verhalen waarin leerlingen zelf hun eigen weg kunnen kiezen.
• Er wordt ook een uitstapje gemaakt naar podcasting. 

Doelgroep: leraren talen secundair onderwijs

Hoe tegemoet komen aan een heterogene groep waarbij elke leerling een eigen handleiding heeft? Dat was de vraag die wij onszelf stelden. Team Teaching geeft ons de kans om aandacht te besteden aan individuele leerlingen zonder het belang van de groep uit het oog te verliezen. Wij delen graag ons verhaal (met successen én valkuilen) met jullie. 

Doelstellingen:  

• Kennismaking met team teaching  
• Inzicht in de voordelen van team teaching voor de leerlingen en de leerkrachten 
• Zicht op mogelijkheden tot diffferentiatie door team teaching 

Doelgroep: Leerkrachten algemene vakken B-stroom

• Hun klaspraktijk m.b.t. kijk- en luistervaardigheid tegen een indelingsmatrix houden, en daarmee inzetten op keuzerijkdom, variatie en differentiatie;  
• Op basis daarvan een leerlijn uitzetten waarbij alle leerlingen groei ervaren;  
• Samen met de leerlingen transparant overleggen over de doelen en wanneer die bereikt zijn;  
• Luistervaardigheidsonderwijs doelbewust opnemen in elke les en het leerproces herhaald en breed evalueren met feed-up, feedback en feed-forward.  

Doelgroep: leraren Nederlands en MVT 

When we teach pupils how to assess a source, they are often shocked to discover that not every newspaper article can be trusted. How can we do away with these surprised reactions and have our teenagers (and teachers too) interact with the media in a more media literate way? The lesson ideas and inspirational tips from this practical workshop about various aspects of media literacy will help teachers integrate media literacy into their language lessons, without wasting precious teaching time and with a minimum of extra lesson planning at home. This way teachers can achieve their English curriculum goals, while raising youngsters to become critical thinkers.  

Doelstellingen: The overarching goal of this workshop is to enhance teachers’ own media literacy skills and provide them with practical classroom ideas to teach media literacy.  

Doelgroep: leraren Engels (alle graden en onderwijsvormen). Voertaal van de sessie is Engels. 

Wil je als MVT-docent je leerlingen in staat stellen om goed te kunnen communiceren in de doeltaal? Dan leer je hier hoe je dat effectief, doelgericht en leuk kunt doen met leerdoelgericht werken. 

Maak kennis met leerdoelgericht werken bij MVT-onderwijs. Hierbij staat het beheersen van concrete communicatieve doelen centraal. Taalverwerving is het meest effectief bij het actieve en continue gebruik van de doeltaal; dat is het uitgangspunt. Vocabulaire- en grammaticatraining krijgen in dit kader een andere insteek dan wat nu vaak nog het geval is (woordenlijsten leren en toetsen, rijtjes stampen en intrainen met invuloefeningen).  

Leerdoelgericht werken bij talen: wat is het, waarom zou je het moeten willen, hoe werkt het. In de training maak je kennis met een aantal concrete effectieve werkvormen voor MVT-lessen – door ze zelf uit te proberen. Die werkvormen kun je direct inzetten in je lessen. 

Doelgroep: leerkrachten MVT 

Wat is er aan de hand met begrijpend lezen? Het jongste PIRLS-onderzoek legde onverwacht slechte resultaten bloot van onze leerlingen. In tien jaar tijd tuimelden de Vlaamse tienjarigen van de 8ste naar de 32ste plaats op 50 landen. De Nederlandse leerlingen gingen er niet op achteruit. Daar is tien jaar geleden de methode Nieuwsbegrip gelanceerd: begrijpend lezen met actuele teksten: verschillende leesniveaus om te differentiëren, gerichte training van leesstrategieën. Het resultaat: 6500 scholen werken er intussen mee. Wat heeft die methode dat onze schoolboeken missen? En kun je deze aanpak ook voor andere tekstsoorten inzetten? 

Deze workshop omvat theorie, observatie, discussie en praktische oefeningen: 

• Inzoomen op de didactiek van begrijpend lezen: waar zitten de problemen? Waarom zijn ze zo moeilijk op te lossen? Welke leesstrategieën werken effectief? Wat is de impact van modellerend lesgeven? Wat bepaalt het niveau van tekst voor leesbegrip? 
• Introductie Nieuwsbegrip: wekelijks actuele teksten met opdrachten en instructies voor de leraar. Inzoomen op materiaal, stappenplan, woordhulp, leesstrategieën, denkactiviteiten, tools voor het digibord, filmpjes... 

Doelstellingen:

• je krijgt inzicht in mechanismen die begrijpend lezen doen falen/werken; 
• je ervaart via praktische oefeningen welke strategieën leerlingen een tekst beter doen begrijpen; 
• je maakt kennis met de methodieken van lesmateriaal dat tegelijk inspeelt op de actualiteit, op diverse leesstrategieën, op meervoudige intelligentie en op transfer naar lezen binnen andere leerdomeinen; 

Doelgroep: 

Erasmus+: hoe begin je eraan? Wat houdt het in en waar liggen de moeilijkheden en uitdagingen in deze coronatijden? Eén ding staat als een paal boven water: het loont (nog) altijd de moeite! Aan de hand van een praktijkvoorbeeld “Science is all around” bekijken we hoe een Erasmus+-project tot stand komt, wat je er allemaal kan mee bereiken, waar de moeilijkheden liggen en hoe ook taalvakken betrokken worden in een project met een wetenschappelijke inslag. 

Doelstellingen: 

• Kennismaking met Erasmus+  
• Mogelijkheden voor leerkrachten talen binnen een Erasmus+-project ontdekken  

Doelgroep: alle leerkrachten secundair onderwijs. Iedereen die geïnteresseerd is in internationalisering. 

We laten de deelnemers eerst kennismaken met verschillende soorten rubrics en bekijken een aantal voorbeelden. 

Om de geschikte evaluatiecriteria te selecteren bij onze communicatieve opdrachten, verdiepen we ons in de leerplandoelen en de tekstkenmerken. Voor de omschrijvingen zien wij ook de voordelen van het gebruik van het ERK. We zien deze rubrics tegelijk als instrument om ontwikkelingsgericht onze leerlingen te begeleiden en gericht feedback, feed-up en feed-forward te geven. 

Heb je bovenstaande informatie al meegekregen bij een vorige sessie, dan ben je klaar voor de praktische kant. In sessie 2 gaan we aan de hand van een kijkwijzer aan de slag om bestaande roosters te screenen of deze verder te ontwikkelen. We ontwerpen verschillende rubrics of one uit voor verschillende graden. Het materiaal wordt achteraf aan alle deelnemers bezorgd. 

Wie herinnert zich niet de beelden van de vluchtelingstroom in de zomer van 2015? 39 000 mensen kwamen in ons land terecht. Ongeveer 60% van hen kreeg een erkenning als vluchteling. Wanneer we vandaag kijken naar de cijfers van Fedasil dan zitten er 23 643 personen in asielcentra (september 2020). 53% bestaat uit families, maar 6% daarvan zijn niet-begeleide minderjarigen. Bepaalde scholen engageerden zich om jongeren in een onthaalklas, een OKAN-klas, op te vangen en hen te begeleiden naar integratie. 

Maar hoe vang je een leerling op die geen Nederlands spreekt en een vluchttrauma te verwerken heeft? Hoe kun je ervoor zorgen dat de leerling zich snel thuisvoelt? Hoe kun je de leerling tot leren brengen? En wat doe je met de na te streven leerplandoelen? 

In deze sessie ontdek je wat je kunt doen in de brede basiszorg om de leerling te ondersteunen. Je krijgt concrete tips mee om in de les aan de slag te gaan en de leerplandoelen na te streven. Je krijgt ook concrete handvaten mee over hoe je de leerling kunt evalueren. Daarnaast verken je de mogelijkheden om extra in te zetten op taalverwerving. Tot slot gaan we dieper in op het flexibel leertraject ‘vrijstellingen’. 

Doelstellingen: 

Doelgroep: Alle leraren secundair onderwijs.