Tijdens de regionale studiedag van het schooljaar 2017-2018 werden opvoeders uitgenodigd anders te kijken naar moeilijk gedrag van jongeren (Celie, 2013). Vaak is het moeilijke gedrag de enige manier die jongeren hebben om aan te geven dat ze het lastig hebben. Er werd gewerkt met een metafoor van de twee stoelen (visie De Bleekweide): op de eerste stoel zien we het observeerbare uitdagende of moeilijke gedrag van de jongere, maar daarachter staat een tweede stoel waar de eigenlijke problematiek of kwetsuur te ontdekken valt. Meestal gaat het om emotioneel belastende situaties zoals pesten, (v)echtscheiding, zelfdoding, overlijden van een belangrijke persoon, of andere belangrijke verlieservaringen. Ervaringen die bij het leven horen en ons allemaal kunnen overkomen op een punt in het leven.
Volwassenen zien bovenstaande signalen of gedrag vaak als een stoornis omdat ze fixeren op het waarneembare moeilijke gedrag van de eerste stoel.
Maatschappelijk gezien is er een grote drang tot diagnostisering annex medicatiedrang. Veel ‘signaalgedrag’ wordt maatschappelijk bestraft, gelabeld, afgekeurd, gecatalogeerd, bestempeld.
Vlaanderen diagnosticeert 3x meer dan onze naburige landen (cijfers zijn opvraagbaar).
In de context van een internaat kan al op niveau van de eerste stoel (preventief) heel wat zinvol werk worden geleverd. Het is een taak onze jongeren te leren constructief om te gaan met lastige emoties die eens ze ontspoord raken, vaak getoond worden in moeilijk gedrag.
Tijdens deze nascholing van twee dagen wordt dieper ingegaan op hoe opvoeders concreet vorm kunnen geven aan emotionele remediëring op internaat.
Emotionele remediëring is een ervaringsgerichte methode die emoties erkenning geeft en de toestemming geeft om ze te veruiterlijken. Deze methode wordt als vernieuwend ervaren omdat het aanreiken van vaardigheden en nieuwe mogelijkheden om adequaat om te gaan met opgekropte emoties oa zorgt voor een dalende agressie. Kinderen worden gestimuleerd tot exploratie en exposure van hun gevoelswereld. We denken aan gevoelsplekken, gevoelsdozen, etc. Het gaat over samen een nieuwe taal vinden, over letterlijk en figuurlijk ruimte maken voor emoties en het normaliseren van mentale problemen.
Deze methodiek is ontstaan vanuit handelingstheoretisch perspectief waarbij kinderen en jongeren aangemoedigd worden tot eigen activiteit en uitgedaagd worden tot zelf handelen en het vermogen tot ‘leren’. ‘Kunnen leren’ vindt erkenning wanneer een opvoeding uitdaagt tot zelf actief meewerken. Dit ‘kunnen leren’ (‘Principe van Bildsamkeit’, cursus Prof Vanobbergen) brengen we in verband met de individuele kenmerken van het kind zelf in confrontatie met zijn omgeving.
“Emotionele remediëring” (ER) werd wetenschappelijk onderzocht aan de faculteit psychologische en pedagogische wetenschappen Ugent binnen de vakgroep Orthopedagogiek (Celie en De Palmenaer, 2016-2017). ER bevordert het emotioneel welbevinden en draagkracht van kinderen en jongeren. Op die manier geven we hen tools om met de uitdagingen van het leven op een veerkrachtige manier te kunnen omgaan.
Onderstaand onderzoek steunt deze visie.
- Wanneer door een emotioneel belastende situatie het emotioneel welbevinden ontbreek, zal dit het cognitief functioneren blokkeren en kan het kind zijn schoolse taken niet optimaal vervullen. Zoals in het boek?Scheiden in meervoud, treffend geformuleerd wordt?“Leerkrachten zijn gebaat bij het besef dat een verstandig kinderhoofd maar optimaal kan functioneren mits een vreugdevol kinderhart” en “vervolgens is het belangrijk om binnen de schoolmuren naast cognitief remediëren om schoolachterstand weg te werken ook oog te hebben voor emotioneel remediëren” (Pasteels, et al., pp 324, 2013).
- Uit suïcide onderzoek blijkt dat het aanleren van de vaardigheid om met eigen emoties om te gaan de identiteits- en emotionele ontwikkeling, alsook het emotioneel welbevinden van kinderen en jongeren, constructief beïnvloedt (met Toye & vande Gucht,z.j.).
- Uit ervaring en onderzoek (van den Broek, Slagboom,& Schoot, 2011) is gebleken dat het non-verbale karakter (noch cognitief, noch verbaal) van de interventie de weerstand verlaagt.
- Brene Brown schrijft in haar boek?De kracht van kwetsbaarheid?dat onderzoek uitwijst dat het niet praten over een emotionele pijn in sommige gevallen schadelijker kan zijn dan de gebeurtenis op zich. Het uiten en taal geven op zich van iets moeilijks, zorgt al dat het begint te verschrompelen (Brown, 2013)